«یحیی السنوار» رهبر جدید حماس کیست؟

به گزارش ایده رسانه به نقل از ایرنا، «یحیی ابراهیم حسن السنوار» مشهور به «ابو ابراهیم» متولد ۲۹ اکتبر ۱۹۶۲(۷ آبان ۱۳۴۱) در اردوگاه پناهندگان خان‌یونس در نوار غزه است. سنوار از پدر و مادری متولد شد که در جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ از عسقلان آواره شده بودند. این اردوگاه مملو از خانواده‌های فقیر بود که در شرایط بدی زندگی می‌کردند و برای خدمات اولیه به آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد (UNRWA) متکی بودند.

سنوار در اوایل دهه ۱۹۸۰ (۱۳۵۸) در دانشگاه اسلامی غزه ثبت‌نام کرد، جایی که مطالعه او در زبان عربی به شکل‌دادن شخصیت کاریزماتیک او کمک کرد. او در زمانی وارد دانشگاه شد که بسیاری از جوانان فلسطینی در نوار غزه به دنبال اسلام‌گرایی بودند تا مناقشه اسرائیل و فلسطین را پس از دهه‌ها که پان عربیسم نتوانسته بود این کار را انجام دهد، حل‌وفصل کنند و سازمان‌های دانشجویی که اندیشه اسلامی را با ناسیونالیسم فلسطینی ترکیب می‌کردند به سرعت در حال رشد بودند. در سال ۱۹۸۲ سنوار به دلیل مشارکت در چنین سازمان‌هایی بازداشت شد؛ اگرچه هیچ اتهام رسمی وجود نداشت.

در سال ۱۹۸۵(۱۳۶۳) پیش از تشکیل حماس، سنوار به سازماندهی المجد (مناحمات الجهاد و الدعوه) سازمان «جهاد و دعوت» (ترویج آرمان‌های اسلامی)) کمک کرد. المجد شبکه‌ای از جوانان مسلمان که مأمور افشای هویت جاسوسان فلسطینی بودند و در سال‌های اخیر توسط اسرائیل استخدام شده بودند. زمانی که حماس در سال ۱۹۸۷ تشکیل شد، المجد در بخش امنیتی آن قرار گرفت. در سال ۱۹۸۸ مشخص شد که این شبکه دارای سلاح است و سنوار چندین هفته توسط اسرائیل بازداشت شد.
سال بعد، او به اتهام قتل جاسوسان اسرائیل به چهار حبس ابد محکوم شد. او در زندان، بیشتر اوقات فراغتش را صرف مطالعه خواندن روزنامه‌های اسرائیلی و تسلط کامل به زبان عبری کرد. فایننشال تایمز به نقل از «میکا کوبی» که از سنوار در شین‌بت بازجویی کرد، می‌گوید: «او کتاب‌هایی درباره شخصیت‌های اسرائیلی مانند ولادیمیر ژابوتینسکی، مناخیم بگین و اسحاق رابین می‌خواند و صدر تا ذیل شخصیت‌های اصلی اسرائیل را می‌شناسد.»

سنوار در زندان، بیشتر اوقات فراغتش را صرف مطالعه خواندن روزنامه‌های اسرائیلی و تسلط کامل به زبان عبری کرد. «میکا کوبی» که از سنوار در شین‌بت بازجویی کرد: «او کتاب‌هایی درباره شخصیت‌های اسرائیلی مانند ولادیمیر ژابوتینسکی، مناخیم بگین و اسحاق رابین می‌خواند و صدر تا ذیل شخصیت‌های اصلی اسرائیل را می‌شناسد.»

برخی از مهم‌ترین وقایع در مساله اسرائیل و فلسطین در طول دهه‌های زندان سنوار رخ داد. در اوایل دهه ۱۹۹۰(۱۳۶۸) سازمان آزادی‌بخش فلسطین (ساف) و رژیم اسرائیل، پیمان اسلو را منعقد کردند که در ازای به رسمیت شناختن حق موجودیت رژیم اسرائیل توسط ساف، روند صلحی را برای ایجاد یک کشور دو دولتی تعیین کرد. این روند با بمب‌گذاری‌های انتحاری توسط حماس و ترور «اسحاق رابین» نخست‌وزیر اسرائیل در سال ۱۹۹۵ توسط یک یهودی از مسیر خارج شد اما امید برای بازگرداندن روند به مسیر اصلی برای چندین سال باقی ماند.

این بارقه امید در طول انتفاضه دوم فلسطین (قیام ۲۰۰۵-۲۰۰۰) و در انتخابات سال ۲۰۰۶(۱۳۸۴) زمانی که فلسطینیان با رای بالا به حماس، ناامیدی خود را از ساف ثبت کردند، کمرنگ شد. در نتیجه، روابط بین اسرائیل و تشکیلات خودگردان موقت فلسطین (PA) که در توافق‌نامه اسلو ایجادشده بود، بیش از پیش بدتر شد. در سال ۲۰۰۷، زمانی که درگیری‌های جناحی در داخل تشکیلات خودگردان، حماس را تنها مسئول نوار غزه کرد، اسرائیل و مصر این منطقه را محاصره کردند و زمینه را برای چندین درگیری مسلحانه بین حماس و صهیونیست‌ها در سال‌های آینده فراهم کردند؛ تا زمانی که سنوار در سال ۲۰۱۱(۱۳۸۹) آزاد شد، درهای صلح هم باز و هم بسته شده بود و او هیچیک از خوش‌بینی‌های دوران اسلو را از نزدیک مشاهده نکرده بود.

بازگشت به آغوش حماس

آزادی یحیی سنوار به عنوان بخشی از مبادله زندانیان برجسته با «گیلاد شالیت» انجام شد. شالیت، سرباز نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) در سال ۲۰۰۶ در حالی که در گذرگاه مرزی مستقر بود توسط حماس دستگیر شده بود. پس از چندین تلاش ناموفق برای میانجیگری آزادی شالیت، مصر و آلمان توافقی را برای آزادی او در اکتبر ۲۰۱۱ منعقد کردند. برادر سنوار، محمد، که به نگهبانی شالیت گماشته شده بود، اصرار داشت سنوار در مبادله گنجانده شود. در همان روزی که شالیت آزاد شد، سنوار جزو نخستین گروه از اسیران فلسطینی بود که به نوار غزه بازگردانده شدند. زمانی که او وارد غزه شد، پیشانی‌بند سبز نمادین حماس را بر تن داشت.

در آوریل ۲۰۱۲(فروردین ۱۳۹۱) تنها چند ماه پس از آزادی، سنوار به عنوان یکی از اعضای دفتر سیاسی حماس در نوار غزه انتخاب شد. او از تجربه‌هایش به عنوان رهبر در زندان رژیم صهیونیستی استفاده کرد و در میان حماس به دلیل گردهم آوردن هم‌بندی‌هایش شهرت پیدا کرد. او از شبه‌نظامیان خواست اسرائیلی‌ها را دستگیر کنند و باعث شد ایالات متحده در سال ۲۰۱۵ سنوار را به فهرست تروریست‌های جهانی خود اضافه کند. در این میان، حماس در تلاش بود تا جایگاهش را در نوار غزه حفظ کند زیرا به‌دلیل درگیری با رژیم اسرائیل تضعیف شده بود. در این شرایط بود که سنوار در سال ۲۰۱۷(۱۳۹۶) به عنوان رئیس حماس در نوار غزه انتخاب شد.

مردی که کابوس اسرائیل شد

سنوار در یکی از نخستین حضورهای عمومی خود، به گروهی از جوانان غزه گفت: «زمانی که حماس درباره به رسمیت شناختن اسرائیل بحث می‌کرد، گذشته است. اکنون بحث بر سر این است که چه زمانی اسرائیل را از بین خواهیم برد». در سال‌های اول رهبری‌ سنوار، رویکرد عمل‌گرایانه‌ او شروع به معکوس کردن انزوای حماس کرد.

ماه‌ها پس از به دست گرفتن کنترل حماس توسط سنوار، این جنبش یک توافق آشتی با تشکیلات خودگردان منعقد و برای نخستین‌بار از سال ۲۰۰۷، کنترل بیشتر نوار غزه را برای مدت کوتاهی به تشکیلات خودگردان واگذار کرد. روابط با مصر نیز بهبود یافت و کشور همسایه، محدودیت‌های خود را در گذرگاه مرزی با نوار غزه کاهش داد. این گروه همچنین برای برقراری روابط با ایران تماس گرفت و ایران، حماس را به شبکه متحدانش بازگرداند و حمایت از آن را از سر گرفت.

روزنامه فایننشال تایمز می‌گوید سنوار به شخصیتی افسانه‌ای در نوار غزه تبدیل شده و بسیاری از فلسطینی‌ها به او افتخار می‌کنند و او در میان مردم فلسطین بسیار محبوب است

در اواخر سال ۲۰۱۸(۱۳۹۷) مذاکرات با اسرائیل برای آتش‌بس طولانی‌مدت در جریان بود و تا زمان اعلام در ژانویه ۲۰۲۰ (دی‌ماه ۱۳۹۸) در ایالات متحده ادامه داشت. طرح صلح «دونالد ترامپ» توسط اسرائیل به عنوان یک مسیر رو به جلو پذیرفته شد اما به ضرر فلسطینی‌ها بود و آن را رد کردند.

در ماه می ۲۰۲۱(اردیبهشت ۱۴۰۰) هفته‌ها تشدید تنش‌ها در اورشلیم و درگیری‌ها بین معترضان فلسطینی و پلیس اسرائیل، به‌ویژه در محوطه اطراف مسجدالاقصی که صدها زخمی برجای گذاشت، به پایان رسید. حماس در جریان این درگیری‌ها و در پاسخ به حملات رژیم صهیونیستی، با ارسال موشک به جنوب و مرکز اورشلیم واکنش نشان داد و ۱۱ روز درگیری شدیدی بین حماس و صهیونیست‌ها ادامه داشت.
محبوبیت سنوار بعد از این عملیات بیشتر شد. روزنامه فایننشال تایمز در این زمینه نوشت: سنوار به شخصیتی افسانه‌ای در نوار غزه تبدیل شده است و به نقل از یک فعال برجسته فلسطینی در بیت‌المقدس شرقی اضافه‌کرد، بسیاری از فلسطینی‌ها به او افتخار می‌کنند و او در میان مردم فلسطین بسیار محبوب است.

او در سال ۲۰۲۲ در یک گردهمایی به مناسبت سالگرد تأسیس حماس، از هر یک از افراد خواست اگر اسرائیل برای آزادی اسیران فلسطینی به توافق نرسد «آماده قیام مانند طوفان برای دفاع از الاقصی باشید. ما در سیل خروشان، با موشک‌های بی‌پایان و در سیل سربازان بی‌حد و حصر به سوی شما خواهیم آمد. ما با میلیون‌ها نفر از مردم خود (امت) یکی پس از دیگری به سراغ شما خواهیم آمد.»

سنوار در حال حاضر در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار دارد. آژانس‌های امنیتی اسرائیل او را طراح برنامه‌ریزی و اجرای حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳(۱۵ ایده رسانه ۱۴۰۲) می‌دانند

بعد از عملیات «طوفان الاقصی» نام سنوار بارها توسط تعدادی از مقام‌های ارشد رژیم اسرائیل از جمله «یوآو گالانت» وزیر دفاع اعلام شد. روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی اشاره کرد، «خواندن نادرست شخصیت سنوار مقدمه‌ای برای بزرگترین شکست اطلاعاتی اسرائیل بود».

«کوبی مایکل» محقق ارشد مؤسسه مطالعات امنیت ملی در تل‌آویو نیز به فاکس نیوز گفت: «سنوار از نخستین روزهای پیوستنش به حماس فعال بود. او در میان همه اسیران فلسطینی یک شخصیت بسیار تأثیرگذار بود.»
«مایکل میلشتاین» رئیس انجمن مطالعات فلسطین در مرکز دایان در دانشگاه تل‌آویو، سنوار را نماینده نسل دوم رهبران حماس دانست و گفت: «در مقایسه با هنیه و خالد مشعل(رهبر سیاسی سابق) سنوار شخصیت بسیار کاریزماتیکی دارد. او توانایی رهبری کل جنبش را دارد. نه فقط امور آن در غزه.»

حماس در نهایت پس از آنکه اسماعیل هنیه دهم مرداد در تهران به شهادت رسید، یحیی سنوار را به عنوان رئیس کل جدید خود معرفی کرد. در بیانیه حماس آمده است: جنبش مقاومت اسلامی حماس انتخاب رهبر یحیی سنوار را به عنوان رئیس دفتر سیاسی جنبش اعلام می‌کند. عمل‌گرایی سنوار در طول دوران فعالیتش و انتخاب او در این زمان این پیام را دارد که انتقام ترور شهید هنیه جز با نابودی اسرائیل امکان‌پذیر نیست.

سنوار در حال حاضر در صدر فهرست افراد تحت تعقیب اسرائیل قرار دارد. آژانس‌های امنیتی اسرائیل او را طراح برنامه‌ریزی و اجرای حملات هفتم اکتبر ۲۰۲۳(۱۵ ایده رسانه ۱۴۰۲) می‌دانند. جزئیات شیوه عملکرد سنوار در دفتر سیاسی این گروه هنوز توسط حماس منتشر نشده است.

پایان خبر ایده رسانه