فقر مردم را دچار ناامنی غذایی کرده

آفتاب نیوز :

زهرا عبداللهی؛ مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت بود که گفت استان های کهگیلویه و بویراحمد، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان و خوزستان، دچار سوءتغذیه و ناامنی غذایی هستند و شاخص هایی همچون میانگین قد، دریافت ریزمغذی ها و انواع ویتامین ها در جمعیت این 5 استان از میانگین کشوری بسیار پایین تر است.

البته «ناامنی غذایی» واژه جدیدی نبود و در سازمان های بین المللی مثل بانک جهانی یا سازمان خواروبار جهانی و دفتر های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد، سال ها بود که این واژه، جایگزین «سوءتغذیه» و با مفهومی کامل تر و فراگیرتر، مترادف با محرومیت از غذای سالم و مفید به دلیل مشکلات اقتصادی فرد یا خانواده و بروز گرسنگی در صورت تداوم این روند بود که البته مسوولان وزارت بهداشت هم این تعریف را قبول داشتند.

در دولت دوازدهم، هشدار های وزارت بهداشت درباره تداوم ناامنی غذایی ادامه داشت و در سال 1398 اعلام شد که به فاصله 5 سال 3 استان بوشهر، خراسان جنوبی و ایلام هم به فهرست استان های دچار ناامنی غذایی اضافه شده اند. هفته پایانی ایده رسانه 1400 و در اولین روز های فعالیت دولت سیزدهم، زهرا عبداللهی در هشدار های جدیدی ضمن تکرار نام 8 استان دچار ناامنی غذایی اعلام کرد: «گرانی منابع اصلی غذایی پروتیینی و ریزمُغذی ها، اقشار کم درآمد را به سمت مصرف بیشتر نان و برنج و نشاسته که ارزان تر و فاقد ارزش غذایی کافی است، سوق داده تا تنها شکم شان سیر شود.

در چنین شرایطی، چاقی ناشی از فقر رخ می دهد که خود نوعی سوءتغذیه است. در دو استان کم برخوردار، وضعیت نسبت به قبل از کرونا بدتر شده و شیوع سوءتغذیه کودکان بیشتر شده است. وقتی در منطقه ای سوءتغذیه در مادران باردار و کودکان زیر 5 سال وجود داشته باشد، نسل آینده می تواند به دلیل سوء تغذیه به لحاظ توانمندی جسمی و ذهنی دچار مشکل شود.

برای استان های دچار ناامنی غذایی شامل سیستان و بلوچستان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، هرمزگان، ایلام، کرمان، خراسان جنوبی و بوشهر، دولت باید به سرعت اقداماتی انجام دهد. به دلیل افزایش بی رویه قیمت موادغذایی، نظارت جدی برای کنترل قیمت مواد غذایی بسیار مهم است، زیرا بررسی های ما می گوید مصرف برخی اقلام غذایی مانند گوشت و مرغ، لبنیات و حتی میوه ها به دنبال افزایش قیمت تا حدود 40 درصد کاهش یافته است.»

در دورانی متفاوت، این هشدار ها و حرف ها می توانست پله هایی از نردبان ترقی برای یک مدیر باشد، اما در مورد عبداللهی نتیجه معکوس داشت؛ 25 خرداد 1401، خبری درباره انتصاب مدیر جدید اداره بهبود تغذیه وزارت بهداشت منتشر شد و از آن روز تا حالا، دیگر هیچ خبری از وضعیت استان های دچار ناامنی غذایی نیست، چون مدیر جدید به جای «ناامنی غذایی» از «اختلال رشد» که واژه ای گنگ و نامفهوم برای مخاطب عمومی و البته، به شدت بهداشتی شده در نظام فیلترینگ دولت است، استفاده می کند.

حالا فرقی نمی کند؛ چه «ناامنی غذایی» و چه «اختلال رشد»، نتیجه نهایی این است که 8 استانی که از خرداد دو سال قبل، اطلاع رسانی رسمی درباره وضع گرسنگی مردم شان، متوقف شد، همچنان با ناامنی غذایی درگیرند. مردمی در شهر هایی در این 8 استان و در سیستان و بلوچستان، ایلام، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، بوشهر، خراسان جنوبی و کرمان، برای «اعتماد» از وضعیت پیرامون و آنچه شاهدند تعریف کردند و نتیجه حرف این مردم این بود که هنوز این 8 استان با ناامنی غذایی مواجهند.

صاحب یک بقالی در خیابان «دانشگاه» شهر زاهدان: «دو ساله که مردم خیلی کم خرید می کنن. کمر مردم از گرونی شکسته. فروش برنج و روغن و نوشابه و ماکارونی تقریبا به یک سوم رسیده. مردم، بیشتر نون می خرن. نون خشک خیلی زیاد می خرن. حتی توی این منطقه که منطقه فقیری هم نیست و اغلب مردم، کارمند و حقوق بگیر دولتن، فروش ما خیلی کم شده. مردم هر چی پول درمیارن باید بابت اجاره خونه بدن. الان توی این محل بابت خونه 60 متری باید 6 میلیون تومن اجاره بدی.

یک مشتری دارم که کارمند بانکه و 8 میلیون تومن اجاره میده. توی این شهر 90 درصد مردم زیر خط فقرن و کمتر از 10 درصد درآمد خوبی دارن، چون کارمندن، ولی مردمی که درآمد ثابت ندارن واقعا بدبخت شدن. قبلا توی این شهر، 4 تا دستفروش می دیدی. الان همه مردم افتادن به دستفروشی. یک مشتری دارم 3 تا بچه داره. اون روز اومد 200 گرم پنیر خرید و قسم خورد که نه عید امسال و نه عید پارسال، برای این سه تا بچه لباس نو نخریده. گفت از عطاری رنگ خریده و لباسای کهنه بچه هاشو توی خونه رنگ کرده که نو به نظر بیاد! بیشتر مردم این شهر دو ساله که با گوشت قرمز خداحافظی کردن.

خود من آخرین باری که گوشت قرمز خوردم، عید قربون پارسال بود که یک کسی توی محل نذر داشت و گوسفند کشت و از گوشت نذری 300 گرم به من داد. الان توی مرغ فروشیای زاهدان پای مرغ کیلویی 15 هزار تومنه. میشه باهاش آبگوشت و خورش درست کرد. بد نیست. ادویه و پیاز بهش بزنی خوشمزه میشه. ولی همین پای مرغ رو هم خیلی از خانواده ها نمی تونن بخرن. ما هم ماهی یک بار می خریم.»

صاحب مغازه الکتریکی در منطقه شیرآباد شهر زاهدان: «توی منطقه شیرآباد دو سه تا خیابون هست؛ خیابون باقری، خیابون مجیدیه و خیابون آزادی. اهالی خیابون آزادی هیچی ندارن. اینکه میگم هیچی، یعنی خانواده هایی هستن که شب رو فقط با نون خالی سر می کنن. اونم نون نه به تعداد اعضای خانواده. خانواده 8 نفره، 5 تا نون می گیرن، اگه یارانه گرفته باشن، کشک هم می گیرن و نون و کشک می خورن و اگه یارانه شون تموم شده باشه، نون خالی می خورن. من این رو به چشم خودم دیدم.

خانواده ای بودن که برق خونه شون اتصالی کرده بود و سه هفته توی تاریکی زندگی می کردن، چون پول نداشتن برقکار بیارن. یک انجمن خیریه به من پول داد که مشکل این خانواده رو حل کنم. غروب و بعد از تموم شدن کارم رفتم. وقتی رسیدم جلوی در خونه، یه پسربچه حدود 12 ساله هم رسید که چند تا نون توی دستش بود. بچه، ساکن همون خونه بود؛ یک اتاق بود کنج یک خرابه با 8 نفر بچه و بزرگ. همه توی همون اتاق بودن. من مشغول تعمیر کابل و سیم بودم و چراغ کمکی روشن کرده بودم.

این پسر بچه یک سفره کف اتاق پهن کرد و 5 تا نون وسط سفره گذاشت و 8 نفر دور سفره نشستن و هر کدوم یک تکه نون کندن گذاشتن دهنشون. دو تا از بچه ها خیلی کوچیک بودن، شاید دو ساله و 4 ساله. مادر خانواده یک لیوان آب قند درست کرد و برای این دو تا کوچیک ترا، لقمه های کوچیک نون رو توی لیوان آب قند می زد و می گذاشت دهن بچه ها.

پدر خانواده که با دستفروشی و اسفند دود کردن خرج زن و بچه هاشو درمی آورد گفت یک بار در ماه و وقتی یارانه میدن، اول بدهی مردم رو میده و کمی برنج و حبوبات و سیب زمینی می خره تا ظهرا بتونن غذای گرم بخورن، ولی تا آخر ماه دیگه هیچ ماده غذایی خریده نمیشه و شبا غیر از نون خالی و گاهی نون و کشک، چیز دیگه ای توی سفره این خانواده نیست. توی این منطقه، اعتیاد بیداد می کنه.

اهالی این منطقه توان خرید مرغ و گوشت قرمز و ماهی ندارن. من خونه ام جای دیگه ای از شهره، ولی با کاسبای شیرآباد دوستم و می دونم که همه شون دفتر نسیه دارن و بار ها از مشتری هاشون شنیدم که به صاحب مغازه میگن یارانه رو که ریختن یا سر برج که شد، میان برای تسویه بدهی. میوه فروشای شیرآباد فقط هندوانه میارن، چون مردم این منطقه توان خرید میوه دیگه ای ندارن. سیب که معمولی ترین میوه است، توی مغازه های این منطقه اصلا نمیاد، چون قیمتش برای جیب مردم اینجا خیلی گرونه.

من از قشر متوسط این شهرم، چون مغازه ای دارم و کسب و کاری دارم، ولی درصد خیلی خیلی زیادی از مردم این شهر واقعا هیچ آهی در بساط ندارن. از جمعیت کل شهر که حساب کنی، حداکثر 10 درصد مردم وضع خوب و متوسط دارن، اما 90 درصد جمعیت شهر، برای گذران زندگی روزانه شون واقعا لنگ هستن. ما هم که قشر متوسطیم به یک یا دو خانواده می تونیم کمک کنیم، ولی تعداد خانواده های گرسنه توی شهر انقدر زیاده که هر طرف سر می گردونی، گرسنگی می بینی.

توی شیرآباد، از هر 30 تا خانواده، وضع 2 تا خانواده بد نیست و 28 تا خانواده هیچی ندارن؛ شیرآباده و خیابونای بدون آسفالت و خاکی، خونه هایی با سقف چوبی، خونه های قدیمی و در حال ریزش که اجاره اش ماهی 4 میلیون یا 5 میلیون تومنه. خیلی از بچه های شیرآباد مدرسه نمیرن، چون پول برای ثبت نام مدرسه ندارن و نصف بچه های شیرآباد اصلا شناسنامه ندارن. خانواده ای که شناسنامه نداره، از یارانه و باقی کمک های دولت هم محرومه.»

صاحب رستورانی در شهر یاسوج: «ما چلوکباب و خورش و ساندویچ می فروشیم. در این دو سال، هم به دلیل گرونی قیمت مواد غذایی و هم به دلیل فقیرتر شدن مردم، میزان فروشمون خیلی کم شده. سال 99 گونی 10 کیلویی برنج رو 85 هزار تومن می خریدم و حالا همون برنج رو باید 585 هزار تومن بخرم. سال 99 هر کیلو گوشت گوسفند 40 هزار تومن بود و الان برای هر کیلو گوشت گوسفند باید 600 هزار تومن پول بدم.

دیگه غذای رستوران با جیب مردم جور نیست. یک پرس چلوکباب 500 هزار تومنه. مردمی که برای خورد و خوراکشون به قرض می افتن، چطور پول غذای رستوران بدن؟ مشتری که قبلا چلوکباب برگ می گرفت، حالا میاد چلوکباب کوبیده می گیره یا خورش می گیره یا ساندویچ می گیره، خانواده 5 نفره میاد 3 پرس غذا می گیره. کنار رستوران ما، قصابیه که مرغ هم میاره.

هر روز از صبح 50 نفر میان جلوی قصابی صف می بندن که اسکلت مرغ بخرن. اسکلت مرغ، دورریزه، ولی این مردم برای اسکلت مرغ صف می بندن که باهاش غذا درست کنن. شهر ما پر از فقره. خودت که خبر ها رو شنیدی. برادرم چند تا خیابون پایین تر بقالی داره. یک مدتی دفتر نسیه داشت و نسیه می داد. مردم می اومدن و همه چیز رو نسیه می بردن. از شیر و پنیر تا کنسرو و حتی پفک و بیسکویت. بعد از مدتی دفتر نسیه شو جمع کرد.

بار ها به اونی که نسیه برده بود تلفن می زد، پیام می داد، ولی بی فایده بود. نسیه دادن توی این شهر یعنی که قید پولت رو بزنی، چون مردم پول برای تسویه حساب ندارن. فروش برادرم توی این دو سال انقدر کم شد که مجبور شد مغازه شو کوچیک کنه. وسط مغازه دیوار کشید و نصف مغازه رو از صاحب ملک اجاره کرد. یک سطل ماست 120 هزار تومنه.

کدوم خانواده ای توی این شهر انقدر پول داره که سطل ماست 120 هزار تومنی بخره؟ میوه توی خیلی از خونه های این شهر به یک کالای لوکس تبدیل شده. مردم اگه پول اضافه ای داشته باشن فقط هندوانه می خرن که اینجا الان کیلویی 15 هزار تومنه، ولی خیلی از خانواده ها پول خرید هندوانه هم ندارن.»

صاحب یک قصابی در شهر یاسوج: «تا یک سال قبل، روزی 10 تا 12 تا گوسفند سر می بریدم و روزی 7 تا لاش (لاشه گوسفند) می فروختم. الان روزی یک لاش رو به زور می فروشم. 75 درصد مردم شهر توان خرید گوشت قرمز ندارن. تعداد مشتری نسبت به پارسال به یک سوم رسیده. روزی هزار نفر میان دم مغازه بابت نسیه می پرسن در حالی که پول نسیه رو هم نمی تونن بدن.

مجبورم حداقل به 10 نفر از اون هزار نفر 200 گرم 300 گرم گوشت مجانی بدم. آدم دلش راضی نمیشه که مرد خانواده دست زن و بچه شو گرفته اومده دم مغازه واسه 300 گرم بعد بگم نه آقا بهت گوشت مجانی نمی دم. بار ها دیدم که مشتری اومده و یک کیلو گوشت می خواد به خیال اینکه دو میلیون تومن پول توی کارتشه، ولی کارت می کشم و می بینم کل موجودی کارتش 200 هزار تومنه. دفتر حساب نسیه ام دیگه پر شده. هرآدمی که 10 بار اومده و نقد خرید کرده، بار یازدهم میگه به منم گوشت نسیه بده آخر برج تسویه کنم. من که می دونم اینا برای تسویه حساب نمیان. پول ندارن تسویه کنن. سر برج دوباره یک بدبختی جدید دارن که باید پولش جور بشه.»

پزشک شاغل در پایگاه انتقال خون یکی از شهر های استان: «اغلب مردم ساکن شهرای بندری و نزدیک دریا، با خرید و فروش قاچاق زندگیشون رو اداره می کنن، چون توی خیلی از مناطق، شغلی نیست و زندگی از راه فروش جنس قاچاق هم درآمدی نداره. ما گرسنگی مردم رو، زمانی که برای اهدای خون میان متوجه می شیم، چون باید با سنجش آهن خونشون، تایید کنیم که آیا این فرد شرایط اهدای خون داره یا خیر.

توی شهری که من کار می کنم، اغلب مردایی که برای اهدای خون میان، ماهیگیرن و سوءتغذیه از ظاهرشون معلومه. میزان آهن خون برای اهدای خون باید 14 باشه، ولی وقتی آهن خونشون رو می سنجیم، متوجه می شیم که میزان آهن خونشون 7 یا 8 و خیلی خیلی پایین تر از حد نرماله. حتی با معاینه چشم هاشون هم می شه فهمید که به دلیل سوءتغذیه، شرایط اهدای خون ندارن. بار ها به این مرد ها گفتم شما شرایط اهدا نداری.

می پرسن چرا؟ بهشون میگم شما باید گوشت قرمز و حبوبات و خشکبار و مواد غذایی مفید بخوری تا آهن خونت بالا بره تا بتونی خون اهدا کنی. در جواب من میگن دکتر، از کجا پول بیاریم گوشت قرمز بخریم؟ و راست میگن. خرید مرغ و گوشت قرمز و ماهی از سفره خیلی از خانواده های این شهر حذف شده. قیمت ماهی که از دریای خود این شهر صید میشه، از کیلویی 70 هزار تومن و 80 هزار تومن رسیده به کیلویی 250 هزار تومن و 160 هزار تومن و 200 هزار تومن.»

کارگر دکل های نفتی در شهر اهواز: «توی این یک سالی که رد شد، دیگه نتونستم بیشتر از ماهی یک بار گوشت قرمز بخرم. یعنی چطوری بخرم؟ زندگی که فقط گوشت قرمز نیست. ماهی 4 میلیون تومن اجاره میدم. گونی 10 کیلویی برنج شده 800 هزار تومن. گوشت قرمز، کیلویی 700 هزار تومن، مرغ کیلویی 95 هزار تومن، یک دونه مرغ 250 هزار تومن. ناهار خانواده 3 نفره حداقل 400 هزار تومن درمیاد. مردم با نون و سیب زمینی و پست ترین نوع سوسیس و کالباس شکمشون رو سیر می کنن.

محله ما، همه مردم نسیه خرید می کنن. ما هم نسیه زندگی می کنیم. همه مغازه های محله ما دفتر نسیه دارن و سر برج میریم حسابمون رو صاف می کنیم. ولی بدتر از ما هم هست. اهواز، چند تا شهرک و محله داره که معمولا فطریه ماه رمضون رو برای مردم این شهرک و محلات می بریم؛ شهرک بهزیستی، شلنگ آباد، گل دشت، ملاشیه، منبع آب، بیست متری شهردار … از این محله ها توی شهر ما خیلی زیاده وسط این خیابونا که راه میری، لجن و فاضلاب خونه ها از کف خیابونا بالا می زنه. اغلب مردم این خیابونا با یارانه و صدقه زندگی می کنن. خیلی از خانواده های این خیابونا، مردشون مُرده و سرپرست ندارن.»

صاحب یک قصابی در شهر ایلام: «ما دو تا برادریم که تا سه سال قبل، دو تا مغازه قصابی داشتیم. فروش گوشت خوب بود و اموراتمون می چرخید. از سه سال قبل، وقتی گوشت گرون شد، وقتی گوشت رسید به کیلویی 120 هزار تومن و فروشمون افت کرد، برادرم مغازه شو تعطیل کرد و راننده شد. قبل از گرونی گوشت، هر مغازه قصابی ایلام، روزی 60 تا گوسفند سر می برید.

فروش گوشت انقدر کم شد که الان، هر مغازه، حداکثر روزی 5 تا گوسفند سر می بره. الان وضع جیب مردم طوری شده که اگه پارسال یک خانواده می تونست هفته ای یک مرغ بخره، الان در طول یک ماه یک مرغ می خره. خیلی از مشتریای ما که ماهی 5 کیلو مرغ می خریدن، الان میان یک دونه مرغ می خرن و بهانه میارن که می خوان تازه تازه مصرف کنن. تا پارسال، من روزی 200 تا مرغ می آوردم، الان روزی 50 تا میارم، چون مرغ، شده 200 هزار تومن و خیلی از مردم پولشون به خرید مرغ هم نمی رسه.

در عوض، مشتری ضایعات مرغ زیاد شده و توی این یک سال، گردن و پای مرغ خیلی طرفدار پیدا کرده، چون کیلویی 20 هزار تومنه. بعضی از مشتریا که گردن و پای مرغ می خرن، میگن برای سگ و گربه مون می بریم، ولی اینجا شهر کوچیکیه و همه مردم همدیگه رو می شناسن. سگ و گربه کجا بود؟ خجالت می کشن که بگن پای مرغ و گردن مرغ رو برای غذای خانواده می برن. یک ساله که تعداد زیادی از مشتریای من که هم محله ای هم هستیم، دیگه قصابی نمیان.

مشتریایی دارم که تا پارسال، هر ماه 5 کیلو ماهی می خریدن، ولی الان میان سه تا دونه ماهی می خرن. الان بالای 70 درصد مردم شهر مشتری مرغ و گوشت یخ زده ان و یکی دو روز قبل از توزیع گوشت و مرغ یخی، میان سفارش می کنن که بهشون خبر بدیم یا سهمشون رو نگه داریم و از صبح میان توی صف منتظر می مونن تا مرغ و گوشت یخ زده برسه، چون قیمتش خیلی ارزون تر از مرغ و گوشت تازه و گرمه.

توی این یک سال تعداد نسیه بگیرای ما خیلی زیاد شده. حساب نسیه ای هم دارم که مال دو سال قبله و مشتری هنوز نیومده حسابش رو تسویه کنه. اغلب مشتریا میگن وقتی یارانه واریز شد، پولت رو میدیم، ولی همین الان بالای 20 میلیون تومن از مشتریایی طلب دارم که هنوز بدهی شون رو ندادن. ایلام، بافت فامیلی و قوم و خویشی داره. نمی تونی نسیه ندی.»

یک فعال اجتماعی در شهر کنگان؛ شهر همجوار با مجموعه پالایشگاه پارس جنوبی: «این شهر، شهر کارگریه و نان آور خانواده معمولا دو یا سه شیفت و دو سه جا کار می کنه تا خرج زندگی رو جور کنه، ولی باز هم درآمد و مخارج با هم جور نیست. ما با خانواده های آسیب دیده و بی بضاعت کار می کنیم و از افراد نیکوکار براشون کمک می گیریم.

ما به خانواده هایی کمک می کنیم که حتی توان خرید برنج ندارن و مرغ و گوشت و ماهی، دو ساله که از سفره شون حذف شده. حدود یک ساله که ضروری ترین نیاز این خانواده ها، مواد غذاییه. اینا، خانواده هایی هستن که بچه های 10 ساله و 8 ساله شون برای ضروری ترین مخارج خانواده و برای تهیه مواد غذایی، کار می کنن.

البته در مغازه های سطح شهر هم میشه کاهش قدرت خرید مردم رو دید. تعدادی از مغازه های لبنیاتی شهر، تعطیل شدن، چون فروش نداشتن. بار ها شاهد بودم که مردمی به مغازه های ماهی فروشی شهر میان و سر و دم ماهی می خرن. ما اینجا پنجشنبه بازار و دوشنبه بازار داریم. تعداد زیادی از مردم شهر، غروب و آخر شب میان بازار که ته بار و با قیمت ارزون تر بخرن.»

دبیر یک دبیرستان پسرانه در شهر بندرعباس و ساکن کهنوج: «99 درصد مردم این منطقه کشاورزن و، چون بازار فروش برای محصولاتشون ندارن، به خاک سیاه نشستن. همین چند هفته ای که گذشت، کشاورز، هندوانه و گوجه و پیاز و و خیار امساله رو جلوی گاو و گوسفند ریخت، چون محصولش به بازار نرسید. گوجه و هندوانه و پیاز و خیاری که روی زمین موند، به قیمت یک زندگی روی زمین موند.

کشاورزی که محصولش فاسد شد، همون کشاورزیه که با قرض و چک و وام اعتباری و فروختن طلای زنش، وسیله کشاورزی خرید، ولی اول سال، قرار شد گوجه رو کیلویی 700 تومن یا 1000 تومن بفروشه و، چون قبول نکرد این طور آتیش به سرمایه اش بزنه، گوجه ها انقدر موند و موند تا به مرحله فساد رسید و حالا دولت گفته برو گوجه ها رو کیلویی 4 هزار تومن به کارخونه های رب سازی بفروش. قدرت خرید مردم در این منطقه به زیر خط فقر رسیده.

آسیب های اجتماعی و امنیتی توی جنوب کرمان به وضع بحران رسیده. هر روز دو تا و سه تا سانحه انفجار ماشین سوخت کشی در این منطقه داریم و هر روز، سه تا و چهار تا جوون سوخت بر توی انفجار سوخت کشی می سوزن. خانواده هایی اینجا هستن که حتی پول برای خرید یک روغن یک لیتری ندارن و ما براشون وساطت می کنیم تا از انجمن خیریه یا دفتر نماینده مجلس، پول خرید یک ظرف روغن بگیرن.

مردم، خریدشون رو به ضروری ترین مواد غذایی محدود کردن و حتی از مقدار غذایی که قبلا می خوردن هم کم کردن و تنقلات ساده ای که برای بچه ها می خریدن هم، از خریدشون حذف شده. من در مدرسه ای درس میدم که همه شاگردام، همزمان، کار می کنن و درس می خونن. شاگرد من، تا 12 ظهر سر کلاس درسه، بعد از تعطیلی مدرسه، میره برای باربری و شاگردی و کارگری توی بندر. وقتی غروب میرم بازار بندرعباس، شاگردام رو می بینم که توی ماهی فروشی و صافکاری و ساندویچ فروشی و آپاراتی، کارگری می کنن تا نیمه شب.

چند متر اونطرف تر از شاگردام هم، پدراشون کارگر اسکله و پالایشگاه و بازارن. شاگردای من مجبورن برای کمک به خانواده کار کنن. تعدادی از شاگردام، کمک سوخت برن و هفته ای یک بار یا دو بار با سوخت بر میرن تا مرز و برمی گردن. 50 درصد شاگردای من، نه صبحانه ای می خورن و نه تغذیه ای با خودشون میارن. اینجا از رفاه خبری نیست. آب شرب همه روستا های جنوب کرمان، شوره و سطح آب همه چاه های کشاورزی، چندین متر پایین تر رفته.

کشاورز مجبوره به قیمت جور کردن هزینه های کشت محصول، از ویتامین و پروتیین سفره خانواده حذف کنه و نتیجه این شده که مردم فقط میوه های فصلی همین منطقه رو می خرن و مثلا، گیلاس برای مردم این منطقه یک رویاست، چون قدرت خریدش رو ندارن و از خرداد تا آبان که میوه های فصلی این منطقه به بازار بیاد، خرید میوه در کهنوج تعطیل میشه.»

یک فعال اجتماعی و از اهالی روستای مرزی خونیکسار: «این روستا 1350 خانوار داره و 300 دانش آموز. از 18 دختر پایه نهمی 5 نفرشون عقد کردن و دیگه مدرسه نمیان. ترک تحصیل پسرا توی این روستا خیلی بالاست. پسرا از پایه نهم ترک تحصیل می کنن و از فقر خانواده فرار می کنن و میرن کارگری به روستا های اطراف یا تهران، چون اینجا کار نیست.

بار ها شاهد بودم که بچه برای یک دونه بستنی به پدر التماس می کنه و پدر میگه پول ندارم. کارخونه سیمان 60 کیلومتری روستاست و از همه روستا ها کارگر گرفته جز خونیکسار. روستا یک قنات داره و 10 تا خانواده مالک این قناتن که وضع اونا نسبت به بقیه مردم بهتره، چون برای کشاورزی شون آب دارن. اما بقیه مردم روستا، خرده کشاورزن و 5 تا درخت زرشک و دو تا گوسفند دارن که بار درخت زرشک، دو سال یک باره و فروش زرشک برای مردم سودی نداره. اینجا نه تفریحی هست و نه باشگاهی و نه سینمایی. بزرگ ترین دلخوشی دانش آموزای این روستا، خوردن غذای گرمه.

توی روستای ما نون تافتون 1200 تومن و نون لواش 800 تومنه. حدود 700 خانواده این روستا، پول خرید نون ندارن و چند نفر نیکوکار، هر ماه 100 هزار تومن برای پول نون این خانواده ها میدن. خانواده فقیر، بیشتر نون می خوره، چون پول برای خرید برنج و حبوبات نداره. بچه های این روستا، غیر از همون چند خانواده مالک قنات، سالی یک جفت کفش نو دارن که توسط نیکوکاران خریداری میشه.

این بچه ها با همین یک جفت کفش باید مدرسه برن، بازی کنن، گوسفند به صحرا ببرن … تا چند سال قبل که خیرین اسم روستای ما رو نشنیده بودن، بچه ها با دمپایی بودن و الان فقط چند ساله که کفش دارن. همه زن های روستا قالیبافی می کنن. دلال میاد توی روستا، کارگاه راه میندازه و بابت هر روز قالیبافی به هر زن 120 هزار تومن میده. مرد ها هم بابت کارگری توی باغ و مزارع روستا های اطراف، روزی 250 هزار تومن مزد می گیرن.

توی این روستا 10 تا دوچرخه هم پیدا نمیشه در حالی که توی روستا های همسایه مون نصف بچه ها با دوچرخه به مدرسه میان. کل دانشگاه رفته های این روستا 20 نفر هم نیستن. دخترای دانشگاه رفته مون، یا بیکار توی خونه ان یا رفتن خونه شوهر. چند هفته قبل که اعلام شد قیمت کتابای درسی 50 درصد گرون شده، همه خانواده ها عزا گرفته بودن که پول کتاب مدرسه بچه شون رو از کجا جور کنن.

مردم این روستا گوشت قرمز نمی بینن مگر وقتی یک نیکوکار، گوسفند به روستا بده و اون موقع هم خانواده ها اولویت بندی میشن و هر ماه 25 تا خانواده سهم گوشت قربونی دارن. 50 درصد خانواده های روستا گرفتار اعتیادن و سرپرست خانواده، علیل و از کار افتاده است. بچه ها هم توی این خونه ها بخوری میشن و به همین دلیل، ادامه تحصیل برای بچه های این خانواده ها سخته، چون برای پایه بالاتر باید برن روستا های دورتر، اما وقتی از خونه دور باشن و دود مواد رو نفس نکشن، حالشون بد میشه.

توی این روستا سوءتغذیه زیاده. خانه بهداشت برای بچه خانواده های فقیر روستا سبد غذایی میده، ولی سبد غذایی، دو سه روزه تموم میشه، چون همه اهل خونه از غذایی که مادر با مواد اون سبد می پزه، می خورن و عملا رفع سوء تغذیه ای در کار نیست. مردم این روستا تا 15 سال قبل مرفه بودن. اون موقع بازارچه مرزی میل 73 نزدیک روستا بود. ما 40 کیلومتر تا مرز افغانستان فاصله داریم.

مردم می رفتن از مرز جنس می آوردن یا سوخت به مرز می بردن و می فروختن، اما 15 سال قبل، بازارچه میل 73 رو تعطیل کردن در حالی که ما بزرگ ترین روستای این منطقه بودیم و بازارچه میل 75 رو کنار روستای شیعه نشین باز کردن. از همون موقع مردم فقیر شدن.»