جشن سده جشنی باستانی که ریشه در اعماق تاریخ و فرهنگ ایران دارد در آغاز شامگاه دهم بهمن ماه برگزار می شود. این جشن کهن با قدمتی فراتر از نوروز نه تنها به عنوان جشنی زرتشتی بلکه به عنوان یک رویداد ملی در ایران باستان شناخته می شود. در این آیین آتش به عنوان نمادی از روشنایی گرما و پیروزی بر تاریکی نقشی محوری ایفا می کند و مردم با گرد هم آمدن و افروختن آتش این پیروزی را جشن می گیرند. اما نام گذاری این جشن باستانی همواره موضوعی مورد بحث و بررسی بوده است. روایت های گوناگونی از ارتباط آن با عدد صد گرفته تا پیوندش با اسطوره ها و باورهای کهن ایرانی در تلاشند تا معنای عمیق تری را در پس این نام آشکار سازند. در این مقاله به بررسی دقیق و جامع وجه تسمیه جشن سده می پردازیم و تلاش می کنیم تا با کاوش در منابع تاریخی و اساطیری پرده از راز این نام گذاری برداریم.
جشن سده
جشن سده یکی از کهن ترین جشن های ایرانی در شامگاه دهم بهمن ماه برگزار می شود. این جشن که ریشه در دوران باستان دارد به پاسداشت آتش و نور به عنوان نمادهایی از امید و زندگی برگزار می شود. جشن سده با قدمتی بیش از نوروز در طول تاریخ همواره مورد توجه ایرانیان بوده و به عنوان جشنی ملی در کنار آیین های مذهبی زرتشتیان جایگاه ویژه ای داشته است. در این جشن مردم با گرد هم آمدن و افروختن آتش پیروزی نور بر تاریکی و گرمی بر سرما را جشن می گیرند.
تاریخچه جشن سده
تاریخچه جشن سده به دوران باستان باز می گردد و روایات مختلفی درباره منشا آن وجود دارد. بر اساس شاهنامه فردوسی این جشن به دوران هوشنگ شاه دومین پادشاه پیشدادی نسبت داده می شود. در روایات اساطیری هوشنگ در حین شکار با پرتاب سنگ به سوی ماری جرقه ای ایجاد می کند که منجر به آتش سوزی می شود و از آن پس ایرانیان آتش را گرامی داشته و جشن سده را به یاد آن واقعه برگزار می کنند. جشن سده در طول تاریخ همواره مورد توجه ایرانیان بوده و در دوره های مختلف با شکوه و عظمت خاصی برگزار می شده است.
جشن سده در ایران باستان
در ایران باستان جشن سده به عنوان یکی از مهم ترین جشن های ملی جایگاه ویژه ای داشته است. این جشن در کنار نوروز و مهرگان از جمله جشن هایی بوده که در آن تمام مردم از هر طبقه و قشری شرکت می کردند. در جشن سده آتش به عنوان نمادی از قدرت اهورامزدا و روشنایی مورد ستایش قرار می گرفت و مردم با افروختن آتش پیروزی نور بر تاریکی را جشن می گرفتند. جشن سده در ایران باستان نه تنها یک جشن مذهبی بلکه یک رویداد اجتماعی و فرهنگی نیز بوده است که در آن مردم با گرد هم آمدن به تقویت پیوندهای اجتماعی خود می پرداختند.
آثار محدودیت در اجرای مراسم «جشن سده» در برخی دوره ها
در طول تاریخ جشن سده در برخی دوره ها با محدودیت هایی در اجرای مراسم روبرو بوده است. این محدودیت ها به دلایل مختلفی از جمله تغییرات سیاسی مذهبی و اجتماعی اعمال می شدند. با این حال جشن سده همواره به عنوان یک میراث فرهنگی ارزشمند در دل مردم ایران زنده مانده و در فرصت های مناسب دوباره احیا شده است. حتی در دوره هایی که اجرای علنی جشن سده با محدودیت روبرو بوده زرتشتیان و سایر علاقه مندان به این جشن آن را به صورت خصوصی و در محافل خانوادگی برگزار می کردند.
شیوه پرداخت به «جشن سده» در دوره معاصر
در دوره معاصر جشن سده دوباره مورد توجه قرار گرفته و در بسیاری از شهرهای ایران به صورت باشکوهی برگزار می شود. زرتشتیان و سایر علاقه مندان به فرهنگ و تاریخ ایران با گرد هم آمدن در این جشن به پاسداشت این میراث فرهنگی ارزشمند می پردازند. در دوره معاصر جشن سده نه تنها به عنوان یک جشن مذهبی بلکه به عنوان یک رویداد فرهنگی و گردشگری نیز مورد توجه قرار گرفته و تلاش هایی برای معرفی آن به جهانیان صورت گرفته است.
وجه تسمیه جشن سده
وجه تسمیه جشن سده یکی از موضوعات مورد بحث در میان تاریخ دانان و پژوهشگران است. روایات گوناگونی درباره نام گذاری این جشن وجود دارد که هر یک به جنبه ای از تاریخ و فرهنگ ایران باستان اشاره دارند. یکی از رایج ترین روایات ارتباط نام سده با عدد صد است. بر اساس این روایت جشن سده در صدمین روز زمستان برگزار می شود و از این رو به این نام خوانده می شود. برخی دیگر معتقدند که نام سده به معنای «برآمدن» و «ظهور» است و به گرم شدن تدریجی هوا و نزدیک شدن به فصل بهار اشاره دارد. در ادامه به بررسی تفصیلی این روایات و سایر نظریات مربوط به وجه تسمیه جشن سده می پردازیم.
سده از دیدگاه اساطیری
در اساطیر ایرانی جشن سده با داستان کشف آتش توسط هوشنگ شاه پیوند خورده است. بر اساس شاهنامه فردوسی هوشنگ در حین شکار با پرتاب سنگ به سوی ماری جرقه ای ایجاد می کند که منجر به آتش سوزی می شود. هوشنگ و همراهانش از این اتفاق شگفت زده می شوند و آتش را به عنوان نمادی از قدرت اهورامزدا و روشنایی گرامی می دارند. از آن پس ایرانیان هر ساله در این روز جشنی برپا می کنند و با افروختن آتش یاد و خاطره کشف آتش را گرامی می دارند. این داستان اساطیری نشان دهنده اهمیت آتش در فرهنگ و باورهای ایرانیان باستان است.
سده از دیدگاه تاریخی
از دیدگاه تاریخی جشن سده یکی از جشن های باستانی ایرانی است که در طول تاریخ همواره مورد توجه بوده است. منابع تاریخی متعددی به برگزاری این جشن در دوره های مختلف اشاره دارند. ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه به جشن سده اشاره کرده و آن را یکی از جشن های مهم ایرانیان باستان دانسته است. همچنین در برخی از متون پهلوی نیز اشاراتی به جشن سده وجود دارد. این شواهد تاریخی نشان دهنده قدمت و اهمیت جشن سده در فرهنگ و تاریخ ایران است.
سده از دیدگاه دینی
جشن سده در دین زرتشتی به عنوان یکی از جشن های مهم و مقدس شناخته می شود. زرتشتیان در این روز با گرد هم آمدن در آتشکده ها به نیایش و ستایش اهورامزدا می پردازند. آتش در دین زرتشتی نمادی از پاکی روشنایی و قدرت اهورامزدا است و زرتشتیان با احترام به آتش به نیایش خداوند می پردازند. جشن سده در دین زرتشتی فرصتی برای تجدید پیمان با خداوند و یادآوری ارزش های دینی و اخلاقی است.
جشن سده در شاهنامه
شاهنامه فردوسی یکی از مهم ترین منابع برای شناخت فرهنگ و تاریخ ایران باستان است. در شاهنامه داستان کشف آتش توسط هوشنگ شاه و برپایی جشن سده به تفصیل آمده است. فردوسی در این داستان به اهمیت آتش در زندگی انسان و نقش آن در تمدن بشری اشاره می کند. همچنین فردوسی با توصیف جشن سده به شکوه و عظمت این جشن در دوران باستان اشاره می کند. داستان جشن سده در شاهنامه یکی از زیباترین و آموزنده ترین داستان های این اثر حماسی است.
آیین جشن سده
آیین جشن سده شامل مجموعه ای از آداب و رسوم خاص است که در طول تاریخ نسل به نسل منتقل شده اند. یکی از مهم ترین آیین های جشن سده افروختن آتش است. در این آیین مردم با گردآوری هیزم و بوته های خشک توده ای بزرگ از آتش برپا می کنند و با رقص و پایکوبی پیروزی نور بر تاریکی را جشن می گیرند. همچنین در برخی از مناطق مردم با پریدن از روی آتش به استقبال بهار می روند. علاوه بر افروختن آتش آیین های دیگری نیز در جشن سده برگزار می شود که از جمله آن ها می توان به خواندن اشعار و سرودهای ملی اجرای نمایش های سنتی و صرف غذاهای محلی اشاره کرد.
تفاوت «جشن» و «بزم» در فرهنگ ایرانی
در فرهنگ ایرانی دو واژه «جشن» و «بزم» برای اشاره به مراسم شادی و سرور به کار می روند اما این دو واژه دارای تفاوت های ظریفی هستند. «جشن» به مراسمی گفته می شود که دارای جنبه عمومی و اجتماعی است و در آن تمام مردم از هر طبقه و قشری شرکت می کنند. جشن ها معمولاً دارای ریشه مذهبی یا ملی هستند و به مناسبت های خاصی برگزار می شوند. در مقابل «بزم» به مراسمی گفته می شود که جنبه خصوصی و خانوادگی دارد و در آن افراد نزدیک و صمیمی گرد هم می آیند و به شادی و سرور می پردازند. بزم ها معمولاً به مناسبت های شخصی مانند تولد عروسی و غیره برگزار می شوند.
تاریخ برگزاری جشن سده
جشن سده در شامگاه دهم بهمن ماه برگزار می شود. این تاریخ بر اساس تقویم سنتی ایرانی تعیین می شود و همواره ثابت است. در برخی از منابع به اشتباه تاریخ برگزاری جشن سده را دهم آبان ماه ذکر کرده اند که این اشتباه ناشی از شباهت اسمی بین دو ماه بهمن و آبان است. جشن سده در دهم بهمن ماه در حالی برگزار می شود که حدود ۵۰ روز تا آغاز فصل بهار باقی مانده است.
شهرهای برگزارکننده جشن سده
جشن سده در بسیاری از شهرهای ایران برگزار می شود. از جمله مهم ترین شهرهایی که در آن جشن سده برگزار می شود می توان به کرمان یزد تهران و شیراز اشاره کرد. در این شهرها زرتشتیان و سایر علاقه مندان به فرهنگ و تاریخ ایران با گرد هم آمدن در آتشکده ها و سایر مکان های عمومی به پاسداشت این میراث فرهنگی ارزشمند می پردازند. جشن سده در سال های اخیر به عنوان یک رویداد گردشگری نیز مورد توجه قرار گرفته و گردشگران بسیاری از سراسر جهان برای شرکت در این جشن به ایران سفر می کنند.
جشن سده در کرمان
کرمان یکی از مهم ترین مراکز برگزاری جشن سده در ایران است. در این شهر جشن سده با شکوه و عظمت خاصی برگزار می شود و هزاران نفر از زرتشتیان و سایر علاقه مندان به فرهنگ و تاریخ ایران در آن شرکت می کنند. در کرمان جشن سده معمولاً در باغچه بداغ آباد برگزار می شود و شامل آیین های مختلفی از جمله افروختن آتش خواندن اشعار و سرودهای ملی اجرای نمایش های سنتی و صرف غذاهای محلی است.
جشن سده در یزد
یزد یکی دیگر از شهرهای مهم ایران است که در آن جشن سده برگزار می شود. در یزد جشن سده معمولاً در آتشکده یزد برگزار می شود و شامل آیین های مختلفی از جمله افروختن آتش خواندن اشعار و سرودهای ملی اجرای نمایش های سنتی و صرف غذاهای محلی است. جشن سده در یزد به عنوان یک رویداد گردشگری نیز مورد توجه قرار گرفته و گردشگران بسیاری از سراسر جهان برای شرکت در این جشن به یزد سفر می کنند.
جشن سده در روستای چم یزد
روستای چم یزد یکی از روستاهای تاریخی و زیبای ایران است که در آن جشن سده با شکوه و عظمت خاصی برگزار می شود. در این روستا جشن سده معمولاً در میدان اصلی روستا برگزار می شود و شامل آیین های مختلفی از جمله افروختن آتش خواندن اشعار و سرودهای ملی اجرای نمایش های سنتی و صرف غذاهای محلی است. جشن سده در روستای چم یزد به عنوان یک رویداد فرهنگی و گردشگری نیز مورد توجه قرار گرفته و گردشگران بسیاری از سراسر جهان برای شرکت در این جشن به این روستا سفر می کنند.
جشن سده در تاجیکستان
جشن سده نه تنها در ایران بلکه در سایر کشورهای فارسی زبان نیز برگزار می شود. از جمله این کشورها می توان به تاجیکستان اشاره کرد. در تاجیکستان جشن سده معمولاً در شهرهای دوشنبه و خجند برگزار می شود و شامل آیین های مختلفی از جمله افروختن آتش خواندن اشعار و سرودهای ملی اجرای نمایش های سنتی و صرف غذاهای محلی است. جشن سده در تاجیکستان به عنوان یک رویداد فرهنگی و گردشگری نیز مورد توجه قرار گرفته و گردشگران بسیاری از سراسر جهان برای شرکت در این جشن به تاجیکستان سفر می کنند.
ثبت جهانی جشن سده
جشن سده به عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این ثبت نشان دهنده اهمیت جهانی این جشن و نقش آن در حفظ فرهنگ و تاریخ ایران است. ثبت جهانی جشن سده می تواند به معرفی این جشن به جهانیان و جذب گردشگران بیشتر به ایران کمک کند. همچنین این ثبت می تواند به حفظ و احیای آیین های جشن سده کمک کند.
عکس جشن سده
جشن سده یکی از زیباترین و باشکوه ترین جشن های ایرانی است. عکس های جشن سده می تواند به نمایش زیبایی ها و شکوه این جشن به جهانیان کمک کند. این عکس ها می تواند به جذب گردشگران بیشتر به ایران و معرفی فرهنگ و تاریخ ایران به جهانیان کمک کند. در اینترنت می توانید عکس های بسیاری از جشن سده را پیدا کنید و از تماشای آن ها لذت ببرید.
جشن سده چیست؟
جشن سده جشنی باستانی ایرانی است که در آغاز شامگاه دهم بهمن ماه برگزار می شود و به پاسداشت آتش و نور اختصاص دارد.
جشن سده چه زمانی برگزار می شود؟
جشن سده در شامگاه دهم بهمن ماه یعنی چهل روز پس از شب یلدا برگزار می شود.
جشن سده در کدام شهرها برگزار می شود؟
جشن سده در شهرهای مختلف ایران از جمله کرمان یزد تهران و شیراز برگزار می شود.
نماد جشن سده چیست؟
آتش مهم ترین نماد جشن سده است که به عنوان نمادی از روشنایی گرما و پیروزی بر تاریکی مورد ستایش قرار می گیرد.
نام های دیگر جشن سده چیست؟
جشن سده با نام های دیگری مانند جشن آتش و سده سوزی نیز شناخته می شود.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "وجه تسمیه جشن سده" هستید؟ با کلیک بر روی گردشگری و اقامتی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "وجه تسمیه جشن سده"، کلیک کنید.