میراث ماندگار کیومرث پوراحمد چیست؟

در مراسم یادبود کیومرث پوراحمد «قصه های مجید» را میراث ماندگار او خواندند.

به گزارش ایده رسانه، مراسم بزرگداشت کیومرث پوراحمد (کارگردان سینما ) در اولین سال نبودنش، توسط کمیته فرهنگی انجمن نویسندگان و منتقدان سینمای ایرانی با همکاری کانون کارگردانان سینمای ایران امروز چهارشنبه، 29 فروردین ماه در خانه سینما برگزار شد.

در ابتدای مراسم، مازیار فکری ارشاد، پیام جعفر گودرزی رییس انجمن منتقدان سینما را خواند.

در این پیام به سال سخت سینما درسال 1402 اشاره شده بود.

گودرزی در این پیام نوشته بود: «پوراحمد فیلمسازی ایران دوست و نگران آینده بود و می خواست ایرانی بماند.»

 در «دوران هیس» هستیم

سپس عباس یاری، منتقد و نویسنده سینمایی با بیان اینکه علی رغم تمامی بحران های سینمای ایران و ترک هایی که به بدنه خانه سینما خورده، ادامه داد: همچنان چراغ این خانه روشن است  و این کشتی در مقابل طوفان های مختلف ایستادگی کرده است.

 او با بیان اینکه کاش این مراسم، در زمان حیات پوراحمد برگزار می شد و با آرزوی سلامتی برای بهرام بیضانی گفت: معمولا ما بعد از مدتی زاری، این افراد را فراموش می کنیم و برگزاری چنین مراسم هایی نشان می دهد، که می خواهیم بگوییم هنرمند رفتنی نیست و ماندنی است.  

این منتقد با بیان اینکه «در دوران هیس هستیم»، گفت: کوچکترین عکس، مطلب و کلمه ای از جانب هنرمند واکنش گروهی را در فضای مجازی به همراه دارد و آن ها شروع به توهین می کنند و یادشان می رود که این فرد «قصه های مجید» را ساخته و با دیدنش کیف کرده اند و حالشان خوب شده است. پوراحمد از فیلمسازانی بود که در آثارش به بچه ها و قومیت ها توجه داشت، اگر شخصیتی را از کرمان به اصفهان می برد، او را به رنگ و بوی منطقه در می آورد و این موضوع اتفاقی نبود بلکه مطالعه می کرد و تلاش داشت به اصطلاح گزک دست کسی ندهد.

درباره دیگران ناجور نگفت و ننوشت

او به جای خالی علیرضا داوودنژاد، از دوستان نزدیک کیومرث پوراحمد در این مراسم اشاره کرد و گفت: پوراحمد دغدغه داشت، سینمای ایران برایش مهم بود، درباره کسی مطلب ناجور ننوشت، پشت کسی ناجور نمی گفت. هرگز برای فیلم های خودش نمی گفت که هوای ما را داشته باشد برعکس تنها کسی بود که می گفت «من رو بچلونید» اما خودش اینکار را نمی کرد، در انتشار مطالبش سخت گیر بود و نمی خواست کلمه ای تغییر کند و اگر عکسی مورد پسندش نبود، گله می کرد. برایش آرزوی آرامش می کنم، تا زمانی که  سینمای ایران هست،  یاد او در قلب دوستدارانش خواهد بود.

 تجربه دردناک فیلم سازی پوراحمد

یاری در بخش دیگری از سخنان خود با تآکید بر دوران هیس به واکنش های آخرین فیلم پوراحمد در جشنواره فیلم فجر اشاره کرد و گفت: آخرین فیلم پوراحمد، برایش تجربه دردناکی بود، در گوشه گوشه سالن هنگام نمایش فیلم او را هو می کردند. این کار زشتی و این اتفاق در هیچ جشنواره ای نمی افتد ،اگر کسی از فیلم خوشش نیاید آرام از سالن خارج می شود. متاسفانه این موضوع را در نظر نمی گیرند که کارگردان با همسر و عواملش در سالن نشسته اند و این حرکت ناجور است. امیدواریم شاهد اتفاقات بهتری باشیم.

پوراحمد به کودک درون خود متکی بود

ابوالحسن داوودی، فیلمساز نیز در سخنانی گفت: این مراسم ها باعث می شود بر این اصل بمانیم که سینما زنده است و می تواند از سخت ترین و تاریک ترین و بزرگترین دست اندازها عبور کند و به مسیر خود ادامه بدهد.

 او سپس درباره آشنایی و دوستی 40 ساله شان  با پوراحمد گفت.

داودی همچنین با اشاره به اینکه سینمای کودک بعد از انقلاب شکل گرفت، ادامه داد: سینمای کودک بیشتر متکی کودکی درون است.  مهمترین کارهای پوراحمد در حوزه سینمای کودک است، او شخصیت هایی خلق کرد که برای همیشه  می ماند. پوراحمد در این زمینه بیشتر متکی به کودک درون بود تا تکنیک و دانش سینمایی.

داوودی سپس درباره تجربه حضور فیلم هایشان در جشنواره فیلم کودک،یاداور شد: اینکه فیلم «شکار خاموش» پوراحمد مورد کم لطفی قرار گرفت و اگر مورد توجه بود ژانر جدید و ماندگار در فیلم کودک ایجاد می شد. یا فیلم «شرم» پوراحمد که به بخش بین الملل راه یافته بود اما چون مضمون فیلم، موضوعی خاص فرهنگ ایرانی یعنی رودربایستی بود، باعث شد داوران موضوع فیلم را متوجه نشوند و فیلم مورد توجه قرار نگیرد.

 این فیلمساز ادامه داد: واقعا سوال است فیلم سازی که توانسته بود با حلاوت و شیرینی شخصیت های جذاب و ماندگاری چون مجید و بی بی را خلق کند، شخصیت هایی مطلقا ایرانی، چگونه باید به تلخی و زبان قاصر برسد؟ کیومرث پوراحمد دل کوچکی داشت البته گاه زبانش به شدت تند می شد، اما این زبان تند در لحظه بود.  

داوودی با بیان اینکه زمان درگذشت پوراحمد ایران نبوده و با شکل بدی خبرش را خوانده و بعد هم آن تصویر دردناک را دیده بود، گفت: هیچگاه نتوانستم باور کنم؛ در این سال ها با تنگ شدن فضا روحیه اش خوب نبود و از رسیدن به فضای ایده آل ناامید شده بود اما هیچ باورم نمی شد این اتفاق  بیفتد و برایم قابل هضم نبوده و نیست.

این فیلمساز گفت : حبیب احمدزاده نکته درستی را مطرح می کند که ما مردم بیشتر اهل جواب هستیم تا سوال ، به جای اینکه سوال بپرسیم تا پاسخ را بشنویم و روشنگری شود، به جواب هایی که دوست داریم، بشنویم تکیه می کنیم. برخی کیومرث پوراحمد را چه در زمان حیات و چه پس از مرگش دارند نابود می کنند و با ظن خود با مسیله برخورد می کنند که گاه سطحی است و این خیلی بد است. ما واقعیت را به صورت کامل نمی دانیم و واقعیت می تواند همه چیز باشد اما ما نمی دانیم، بنابراین حق قضاوت نداریم و حق نداریم  ظن خود را به فضای خانواده ببریم. اتفاقی که 60 سال پیش برای تختی افتاد به شکلی دارد تکرار شد.

مرگ پوراحمد تاریخ سینما را ورق زد

محسن امیری یوسفی، رییس کانون کارگردانان سینمای ایران  نیز در سخنانی گفت: سال گذشته، سال عجیب و غریبی داشتیم که بهارش با خبر مرگ کیومرث پوراحمد شروع شد و اوایل پاییز خبر قتل مهرجویی و همسرش.

در چنین شرایطی واقعا به جای چراها و ای کاش ها، صحبت های خاطر برانگیز بگوییم که تسلی بخش خاطرات ما باشد.

 این کارگردان سپس در بخشی از سخنان خود گفت: پوراحمد، کودک درون جسوری داشت و جسارتش بیش از هم نسلان  خود و نسل ما بود. در صحبت ها، واکنش ها و کنشگری اش این کودک درون و جسور حضور داشت و او را زنده نگه می داشت. 

امیر یوسفی با بیان اینکه با مرگ پوراحمد، قسمتی از تاریخ سینمای ایران ورق می خورد، به خاطرات خود از این کارگردان پرداخت و گفت: ایده «خواب تلخ» من از «قصه های مجید» او بود؛ قسمتی که موضوع انشا شغل مورد علاقه مجید بود و او «مرده شور» را مهم ترین شغل می دانست و معلم برخورد تندی با او داشت. اتفاقا من هم مانند مجید با مادربزرگم زندگی می کردم. به نظرم «قصه های مجید» با فرهنگ و هنر کشورمان گره خورده و کاش ادامه پیدا می کرد.

  این کارگردان با بیان اینکه جای خالی پوراحمد را نمی شود، پر کرد ، ادامه داد: ای کاش او می ماند. اگر بود ایده های جدید و نگاه جدید داشت. او در سال های پایانی عمرش مورد بی مهری قرار گرفت و گاه  فکر می کنم اگر  برخورد بهتری با او می شد، دچار چنین فرجامی نمی شد. پوراحمد  عصیانگری و تندی داشت اما حساس بود؛  شاید کارگردان هایی شرایط دورانی را تحمل کنند اما پوراحمد مثل برخی سینماگران پوست کلفت نبود و حساسیت پوراحمد بیشتر بود. آسیب های چند سال اخیر باعث شده همه ما در پوسته خودمان برویم و زندگی لاک پشتی داشته باشیم.

او همچنین گفت:  پوراحمد سربلند در فیلم سازی بود و تاثیرگذار. یادش گرامی.

 میراث پوراحمد

بخش دیگر این مراسم که اجرای آن را مازیار فکر ارشاد برعهده داشت، به میراث کیومرث پوراحمد اختصاص یافت.

عباس یاری، «قصه های مجید» را میراث ماندگار پوراحمد خواند و گفت: پوراحمد بارها گفته است، «دلخوشی از کودکی ام نداشتم و آزار دیدم» و شاید این موضوع را به شکل دیگری در فیلم هایش به نمایش گذاشت و بیشتر فیلم هایش درباره کودکان و رابطه آنها با خانواده است. او به جای اینکه انتقام بگیرد، فشارهای روحی را که به بچه ها وارد می شود، نشان می دهد. «قصه های مجید» بهترین کار او می دانم.

شباهت علی حاتمی و پوراحمد

داوودی نیز با بیان اینکه نظرش همسو با یاری است، اظهار کرد: «قصه های مجید» علاوه بر اینکه در سینما تاثیرگذار است، در شناخت جامعه ایرانی نیز تاثیرگذار است؛ این فیلم تصویر جامعی از یک دوران اجتماعی ایران می دهد. صحنه هایی در این فیلم دیدم که تصویر ایرانی ناب است و به کرات در این مجموعه رفتار ایرانی را دیدم یا فیلم رودربایستی او. کیومرث پور احمد در این زمینه از جهاتی شبیه مرحوم علی حاتمی بود. بخش عمده ای از ساختار فیلم علی حاتمی از ذهنش خودش می آمد  اما چیزی که کیومرث عرضه می کرد از تجربه  و تخیلش بود،  ساختگی نبود و پایه فرهنگ زندگی تجربی ایرانی بود، فرهنگ دانشگاهی نبود. مهم ترین میراث «قصه های مجید» بود و با این فیلم دینی را به گردن ایران و مدیران فرهنگی چهار اندی دهه دارد.

امیریوسفی نیز گفت: همانطور که به درستی اشاره شد «قصه های مجید» با نگاه ایرانی ای که دارد، پوراحمد را به علی حاتمی معاصر ما تبدیل می کند؛ این سریال با سریال های همزمان خود تفاوت داشت. پوراحمد سینمای کودک را تجربه کرد و در میان همنسلانش در این زمینه جسارت داشت. حیف شد.، کاش می ماند و کاش فروردین نحس برای پوراحمد پیش نمی آمد. البته تازمانی که سینما زنده است، پوراحمد می ماند و هنر اصیل به هنرمند به ویژه هنرمندی که با فرهنگ متصل است، عمر جاودانی می دهد. علی رغم نامهربانی هایی که دید «قصه ای مجید» برای ماندگار شدنش کافی است و قسمتی از زندگی ما ایرانی هاست.

 مازیار فکری ارشاد خاطرنشان کرد: پوراحمد پرچمدار سینمای کودک بود؛ سینمایی که در دهه 1360 پور احمد سعی می کرد آن را از به حاشیه رفتن، دور نگه دارد. هرچند این سینما بعدها به سمت خوبی نرفت. پوراحمد فیلمساز شاخص و برجسته ای بود و «قصه های» او  توانست برای نسل های مختلف جذاب و خاطرساز باشد. بارها گفته اند  و خودش نیز ،گفته است که خیلی سخت می توانست فیلم بسازد حتی برای ساخت فیلم ، پیانو خود را فروخته بود و در این مورد می توان او را با امیر نادری مقایسه کرد که در این راه سخنی ها زیادی کشید و رنج برد.

 نسبت پوراحمد با ژانر

بخش دیگری از مراسم به ژانرهای متفاوتی که پوراحمد در آن طبع آزمایی کرده، پرداخته شد در این بخش یاری به بحران های فیلم سازی  و هزینه های بالای آن پرداخت و گفت: اگر فیلمی خوب درنیامده به این معنا نبوده که پوراحمد بلد نبود فیلم بسازد.

  داوودی نیز با بیان اینکه گاه ژانر انتخاب کارگردان نیست و اقتضایات سینما باعث می شود، کارگردان به آن سمت برود گفت: سینمای ما صنعت نیست یک فعالیت گنجشک روزی است و پرداختن به ژانر در این زمینه مانند کاشت سیب زمینی و پیاز در سال های مختلف می ماند. یکی از پرسش هایی که وجود دارد این است که چرا سینمای کودک در دهه 1360 رشد کرد و آن دوران طلایی شکل گرفت درحالی که مفهوم خانواده در سینمای ایران وجود نداشت و مسایل و محدودیت در بخش بزرگسال قابل عرضه نبود. امیر یوسفی نیز با اشاره به ژانرهای مختلفی که کیومرث پوراحمد کار کرده است، گفت: دهه 1360 دوران عجیبی است با وجود اینکه شرایط سخت بود و قوانین سختگیرانه ای وجود دارد به طرز عجیبی و غریبی فیلم های خوبی ساخته شده است. نمی گوبیم شرایط گل وبلبل بود و سینمای دولتی هم تعریف دیگری داشت و اجازه می داند فیلم سازان کار خود را انجام دهند. بعد از جنگ و دهه 1370 نسیم اصطلاحات را داشتیم و از اواسط 80 به سمت دیگری رفتیم و شرایط بسته ای ایجاد شد.

با درگذشت پوراحمد برگ مهمی در تاریخ سینما ورق خورد. در دهه های اخیر، شرایط جدید و عجیبی ایجاد شد. دوران لاکپشتی که هم آهستگی دارد و هرکس در لاک خود است. امیدوارم دوران هیس را بگذرانیم؛ این امید لعنتی ما را ول نمی کند و امیدوارم سینمای ما به روزگار خوب خود برگردد و همه خیال راحت کار خود را انجام دهند. اینکه نام چند فیلم سفارشی را رونق سینمای ایران بگذارند جزو قسمت های تلخ سینما است.

 در بخش دیگری از مراسم سخنرانان به بیان خاطرات خود با پوراحمد پرداختند.

پایان خبر ایده رسانه